اتود کلمهای فرانسوی به معنای مطالعه است که به موسیقی راه پیدا کرده و البته معنا و کاربرد آن در موسیقی دگرگون شده است. اتودها، معمولا یک کتاب با مجموعهای از درسها برای پیانو هستند. هر درس هدفی خاصی را دنبال میکند و با شیب سختی مشخصی، سطح هنرآموز را ارتقا میدهد. برای درک بهتر موضوع، ابتدا ویژگیهای کلی اتودها را بیان کرده و سپس، به ذکر مصداقی برخی از آنها میپردازیم.
ویژگیهای مثبت اتودها
این فهرستی از دلایلی است که معلمهای پیانو دوست دارند اتود تدریس کنند.
اتود، سطح بندی شده است
هر یک از بخشهای یک اتود، یک درس هستند. درست همانند پلههای یک پلکان، بالا میروند و رسیدن به پلههای بالاتر، به معنی عبور از پلههای قبلی است. کتابهای مرسوم که با پسوند آهنگ در بازار ایران وجود دارند، اتودوار تنظیم نشدهاند و هنرآموزان ممکن است برخی از آنها را اجرا کنند و از بعضی چشم پوشی کنند. اما در اتودها این گونه نیست و طراحی کتاب، هنرآموز را ملزم به یادگیری همه درسها میداند.
اتود، هدفمند است
برخلاف یک قطعه معمولی که معمولا با هدف زیبایی یا رساندن یک مفهوم خاص ساخته میشود، اتود پیانو برای زیبایی ساخته نشده است. بیشتر اتودهای استاندارد، شامل درسهایی برای نتخوانی، تقویت انگشت، درک فواصل، انگشت گذاری و … هستند. سازنده اتودها، با تکرار یک یا چند موضوع خاص در هر درس، تلاش میکند مهارت خاصی را به هنرآموز بیاموزد.
کتاب چرنی 599 یکی از شناخته شدهترین کتابهای اتود پیانو است که در سراسر جهان تدریس میشود
اتودها کاربرد عمومی دارند
اتودها مثل کتابهای مدرسه هستند. یعنی طوری طراحی شدهاند که معمولا میتوان همه درسهای آن را به عموم هنرجویان درس داد. معمولا اتودها برای دستهای کوچک و متوسط مناسب هستند و به ندرت در درسهای یک اتود با مشکل کوچک بودن دست هنرآموز برخورد میکنیم. به طور کلی، میتوان گفت اتودها برای عموم نوازندگان، استاندارد شدهاند.
اتودها بیشتر تکنیکها را پوشش میدهند
اگر یک نوازنده همیشه با قطعات و آهنگهای معمولی تمرین کرده باشد، ممکن است هرگز با برخی از تکنیکهای پیانو روبرو نشده باشد. درسهای اتودها، معمولا به نحوی طراحی شدهاند که هنرآموز بتواند همه تکنیکهای لازم برای نواختن هر نوع قطعهای را کسب کند.
معلمها روش تدریس آنها را به خوبی میدانند
وقتی معلم یک اتود استاندارد را تدریس میکند، به خوبی سختیها و آسانیهای آن را میداند و میتواند بهترین راهنماییها را به هنرآموز خود ارائه دهد.
جایگزین بهتری برای آنها موجود نیست
صدها کتاب اتود و روش آموزش در طی صد سال گذشته تدوین شده است؛ اما در عمل تنها چند کتاب خاص، پس از آزمون و خطای بسیار، باقی مانده و به عنوان روشهای مهم تمرین پیانو جا افتاده است. قطعا اگر روش بهتری وجود داشته باشد، اتودهای فعلی نیز منسوخ خواهند شد.
ویژگیهای منفی اتودها
این فهرستی از دلایلی است که معمولا هنرآموزان را در تمرین اتودها بیمیل میکند.
اتودها، لزوما زیبا نیستند
طراحان اتودها، آنها را با هدف زیبایی نساختهاند. اگر چه در سطوح بالا، اتودهای بسیار سخت و زیبایی وجود دارند اما اتودهای معمول هنرآموزی، گاهی حتی آهنگ هم نیستند.